www.pedagogikabloka.fora.pl

jolcia066 · Wysłany: Śro 22:32, 30 Mar 2011 Temat postu: DIAGNOZA RESOCJALIZACYJNA 2 gr

Ogólna

Ogólna charakterystyka metod i technik stosowanych w diagnozie resocjalizacyjnej (obserwacja, rozmowa, wywiad, rysunek- w diagnozowaniu środowiska rodzinnego, analiza dokumentów)

Pojęcie
Diagnozowania – wiąże się z aspektem czynnościowym procesu poznawania, określając charakter i formy działań zmierzających do rozpoznania, co w ogólnym ujęciu oznacza czynność zbierania danych oraz ich ocenę i interpretację.

Diagnoza – jako stan dokonany stanowi końcowy efekt postępowania diagnostycznego, w którym zawarta jest konkluzja oceniająca wraz z krytycznym opracowaniem danych stanowiącym podstawę podejmowania określonych działań interwencyjnych. W pojęciu diagnozy często ujmuje się zarówno jej aspekt czynnościowy, jak i rezultat tych czynności, czyli czynności zmierzające do rozpoznania i samo rozpoznanie (ocena końcowa).

OBSERWACJA
Jest gromadzeniem danych w drodze spostrzegania kierowanego zadaniem poznawczym. Stanowi zatem celowe, planowe spostrzeganie rzeczywistości (zachowań, procesów, zjawisk, zdarzeń, sytuacji) w jej naturalnym przebiegu.

Zalety obserwacji;
1. Naturalność – obserwowanie jest naturalnym sposobem poznania świata przez człowieka.
2. Możliwość poznania kontekstu sytuacji, zdarzeń, zachowań, zjawisk – występuje głównie w obserwacji bezpośredniej, która pozwala na rejestrację kontekstu, w jakim wystąpiło określone zachowanie.
3. Otwartość na trudne do przewidzenia sytuacji i empiryczne przejawy badanych stanów.

Rodzaje obserwacji:
1. Ze względu na sposób zbierania informacji:

Bezpośrednia – analiza faktów obserwowanych przez badającego, bez przyrządów, rejestracja dokonywana w trakcie obserwacji Pośrednia – analiz faktów, spostrzeżeń dokonanych przez kogoś innego, badający nie uczestniczy w zbieraniu danych

Kontrolowana – prowadzona w oparciu o wcześniej przygotowane narzędzie, systematyzujące zbiór danych (kwestionariusze, schematy, normy, skale) Niekontrolowana, swobodna – bez użycia narzędzi systematyzujących, ma niskie walory diagnostyczne, daje ogólną wiedze o obiekcie

Jawna – badani są poinformowani o roli obserwatora, wiedzą, że są podmiotem obserwacji, ale nie znają jej celu Ukryta – badani nie maja świadomości iż są podmiotem obserwacji.

Neutralna, naturalna – obserwacja zjawisk w naturalnym ich przebiegu, co powoduje niebezpieczeństwo modyfikacji zachowań.

Aranżowana – badający jest organizatorem obserwowanych zdarzeń, które następnie poddaje obserwacji, najczęściej jest osobą w naturalny sposób powiązaną z podmiotem obserwacji, co eliminuje modyfikacje zachowań Uczestnicząca – badający jest uczestnikiem obserwowanych zdarzeń, najczęściej pełni role normalnego członka badanej grupy, co daje możliwość zebrania bogatszego materiału i lepszego zrozumienia sytuacji w grupie

Potoczna – występująca w życiu codziennym, niezaplanowana. Naukowa – spełniająca wszystkie wymogi; celowość, planowość, wyczerpywalność, aktywność, obiektywność

2. Ze względu na specyficzne zastosowanie i swoiste cechy zaprojektowanej obserwacji:

a) Obserwacja ciągła – prowadzona przez dłuższy czas, np. rozwój umiejętności chodzenia u dziecka – prowadzona za pomocą tzw. dzienniczków obserwacyjnych.
b) Obserwacja fotograficzna – dotyczy całokształtu zachowania się dziecka oraz sytuacji w jakich ono występuje. Cechuje się fotograficzna szczegółowością . Polega na zaplanowanym i ciągłym obserwowaniu zachowania w ustalonych warunkach i czasie. Zaleta tej obserwacji jest to iż rejestruje się prawie wszystko, co obserwator potrafi dostrzec w danych zachowaniach,
c) Próbki zdarzeń – uwaga obserwatora skupiona jest tu na kreślonych zdarzeniach, sytuacjach, w których maja miejsce interesujące badacza typy zachowań, np. bójki, konflikty. Badacz obserwuje i wyczekuje na wystąpienie zdarzenia, a kiedy ono się pojawi, opisuje je.
d) Próbki czasowe – polega na tym, że całość okresu obserwacji podzielona jest na odcinki według klucza. Są to zazwyczaj krótkie odcinki czasowe, np. obserwacja członków rodzinny codziennie po półgodziny.
e) Ocena cech – obserwator posługuje się w tym przypadku bariera skal opisujących różne zachowania się jednostki, wedle których oceniają ja w różnych warunkach życiowych.

Obserwacja jest technika bardzo przydatna w diagnozie, jednak wykorzystanie jej walorów wymaga spełnienia pewnych warunków poprawności jej prowadzenia, takich jak:
 Planowość
 Obiektywność
 Wierność
 Selektywność
 Wyczerpywalność
 wnikliwość

Rysunek w diagnozowaniu środowiska rodzinnego

Spośród wielu metod diagnozowania środowiska rodzinnego rysunek zajmuje szczególne miejsce. Rysunek to technika projekcyjna zaproponowana przez L. Cormana w 1964 roku, która służy do badania stopnia przystosowania się dziecka do środowiska rodzinnego, oraz relacji jakie zachodzą w stosunkach rodzinnych.

W Polsce badania dotyczące tej techniki prowadziły głównie M. Braun-Gałkowska oraz A. Frydrychowicz.

Rysunek rodziny pokazuje osobę badaną na tle rodziny oraz pozwala na zebranie informacji o relacjach rodzinnych, na dotarcie do motywów nieuświadomionych i uświadomionych sposobów radzenia sobie z sytuacjami rodzinnymi. Rysunku rodziny dziecko nie może się nauczyć, jest to więc metoda, którą można stosować wielokrotnie.

Jeśli zastanowimy się nad tym jak dzieci postrzegają swoich rodziców, jak ich oceniają, możemy dojść do zaskakujących wniosków. Rysunek jest przekazem posiadanego przez dziecko obrazu własnej rodziny i może pomóc w ustaleniu konfliktów, postaw i metod stosowanych w rodzinie oraz relacji zachodzących pomiędzy członkami rodziny.

Na podstawie analizy rysunku nauczyciel może zorientować się, czy i w jakim stopniu dziecko ma zaspokojone potrzeby psychiczne, czy istnieje więź emocjonalna pomiędzy rodzicami a dzieckiem, jakie stosowane są metody wychowawcze, jak rodzina funkcjonuje w odniesieniu do warunków i potrzeb, czy przejawia się zjawisko alkoholizmu, agresji itp.

Organizacja i warunki diagnozowania środowiska rodzinnego na podstawie rysunku

Rysunek projekcyjny rodziny pozwala dziecku na wyrażenie problemów adaptacyjnych w środowisku rodzinnym. Pokazuje, jak dziecko hierarchizuje własne przeżycia i doświadczenia i pod ich wpływem tworzy świat swojej rodziny. Ów proces projekcji u dzieci jest o wiele prostszy, bardziej bezpośredni i automatyczny niż u dorosłych. W rysunku o ściśle określonym temacie, ukryte zaburzenia i przeżycia ujawniają się, następuje proces przeniesienia stanu uczuciowego na pierwsze miejsce.

Diagnozowanie rysunku rodziny wymaga spełnienia kilku warunków oraz prawidłowej organizacji. Wymagane są 4 podstawowe warunki organizacyjne:

1. Wprowadzenie dziecka w zagadnienie rodziny – omówienie roli i znaczenia rodziny, przedstawienie obrazu matki, ojca, dziadków i rodzeństwa.

2. Przygotowanie warsztatu do rysowania – odpowiednie miejsce i przestrzeń przy stoliku, kartka papieru oraz kredki.

3. Polecenie w formie prośby, aby dziecko czy grupa dzieci narysowała rodzinę w formie: Narysuj rodzinę, jaką chcesz, Wyobraź sobie jakąś rodzinę i narysuj ją. Jak Twoja rodzina spędza czas wolny? Itp. Tematyka prac może być różnorodna, zależy to od informacji, które nas interesują

4. Podczas rysowania dokonuje się obserwacji ukrytej, zwracając uwagę na kolejność rysowania, staranność, czas poświęcony rysowanej postaci oraz wykorzystywana kolorystykę – dyskretnie reasumując spostrzeżenia.

Interpretacja rysunku dziecka

Maria Braun-Gałkowska wskazuje na elementy, jakie należy brać pod uwagę przy interpretacji rysunku:

1. Ogólny wygląd rysunku:

a) Staranność wykonania, poprawki, przekreślenia osób w rodzinie.
b) Cechy graficzne kreski, długość, nacisk przy rysowaniu osoby.
c) Liczba osób i zaznaczonych relacji

2. Przedstawienie siebie na rysunku:

a) Usytuowanie siebie.
b) Sposób podpisania siebie
c) Symbol użyty dla siebie w porównaniu z innymi
d) Relacje z innymi osobami
e) Odległość od innych osób
f) Ewentualne pominięcie siebie

3. Przedstawienie innych osób:

a) Wielkość postaci
b) Rozmieszczenie członków rodziny na kartce
c) Pominięcie osób
d) Sposób podpisywania osób
e) Relacje miedzy osobami

4. Relacje w rodzinie:

f) Relacje między rodzicami
g) Relacje z innymi członkami rodziny
h) Relacje między dziadkami
i) Relacje między dziadkami a rodzicami

Kryteria analizy rysunku w diagnozie środowiskowej

1. Kolejność rysowanych postaci:

a) Rysowanie postaci w pierwszej kolejności:

 postać rysowana w pierwszej kolejności świadczy o tym, że jest to osoba najważniejsza w rodzinie, z którą się dziecko identyfikuje,
 gdy jest jako pierwsza rysowana osoba z rodzeństwa- świadczy to o uprzywilejowanej pozycji w rodzinie,

 jeśli pierwsza rysowana jest babcia lub dziadek - to dziecko ma silniejszy związek z nimi niż z rodzicami, albo są zakłócone relacje z matką, ojcem

b) Rysowanie postaci w ostatniej kolejności:

 osoba rysowana w ostatniej kolejności- świadczy o tym, że nie zajmuje ona ważnego miejsca w rodzinie,

 brak jest więzi emocjonalnej z tą osobą, brak z nią kontaktów

2. Przedstawianie osób znaczących. Osoba, z którą dziecko jest związane więzią emocjonalną, na rysunku jest wyraźnie zaznaczona:

 Osoba narysowana jako pierwsza
 Umieszczona w centrum kartki
 Umieszczona z lewej strony, ale nie na samym brzegu
 Miejsce tej osoby na rysunku jest najlepsze
 Bywa większa od innych
 Osoba rysowana najdłużej i najstaranniej
 Osoba, przy której zostało użyte dużo kolorów
 Osoba, która ma dużo pozytywnych przedmiotów

3. Przedstawienie osób mało znaczących. Osoba:

 Rysowana jako ostatnia
 Rysowana z brzegu, w kacie
 Proporcjonalnie mniejsza
 Narysowana niestarannie
 Narysowana małą ilością kolorów
 Rysowana pośpiesznie

4. Usytuowanie postaci względem siebie wskazuje na więź emocjonalną między poszczególnymi członkami rodziny:

 Rodzina narysowana w poziomie trzymająca się za ręce – oznacza silną więź emocjonalną lub pragnienie takiej więzi.
 Umieszczenie postaci najbliżej rysującej - świadczy o związku emocjonalnym.
 Rysowanie członków rodziny w pewnej odległości – może świadczyć o sporadycznym kontakcie emocjonalnym.
 Między członkami rodziny narysowane przedmioty – świadczy to o izolacji, braku emocjonalności w rodzinie.
 Odsunięcie na rysunku jednej postaci – może oznaczać zakłócenie więzi emocjonalnej między rysującymi a odsuniętą postacią.
 Odsuwanie na rysunku własnej postaci – może świadczyć o zakłóceniu więzi z rodzina
 Brak członka rodziny – świadczy o jej braku w rodzinie lub nieakceptowanie jej

5. Wielkość postaci:

 Powiększenie osoby z rodziny wyraźnie z akcentami agresywności – świadczy o postawie autokratycznej tej osoby wobec rysującego.
 Powiększenie postaci bez akcentów agresywności – świadczy o jej dominacji i znaczeniu w rodzinie
 Zmniejszenie postaci – obniżenie wartości danej osoby
 Osoba fruwa lub kiedy wydaje się ze jest pijana – zaburzona potrzeba bezpieczeństwa

6. Ozdabianie postaci:

 Ciepłe kolory – świadczą o emocjonalności i więzi
 Zimne i ciemne kolory – sugerują brak bezpieczeństwa i miłości
 Brak dłoni przy występowaniu wszystkich elementów oznacza brak więzi emocjonalnej
 Ręce w górze - oznaczają zapotrzebowanie na miłość

7. Symbolik barw:
 Kolor czarny, ciemny brąz w rysowanej postaci – oznacza brak ciepła, patologie w rodzinie.
 Kolor jasny, ciepły – oznacza więź emocjonalną z rodziną